به گزارش مشرق، مذاکرات بین ایران و آمریکا بر سر برنامه هسته‌ای تهران، فردا چهارشنبه وارد مرحله‌ای خواهد شد که از آن تحت عنوان «سطح فنی» یاد شده است؛ نشانه‌ای که به نوشته آسوشیتدپرس و به نقل از تحلیلگران، از پیشرفت سریع مذاکرات حکایت دارد.
با این حال، کارشناسان غیر دخیل در مذاکرات که نخواستند نامشان فاش شود، به آسوشیتدپرس گفته‌اند که این لزوما بدین معنا نیست که توافق قریب‌الوقوع است بلکه در عوض، این یعنی مذاکرات بین عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران و استیو ویتکاف، فرستاده ویژه دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا در امور غرب آسیا، به آنچه احتمالا تجارت سطح بالاست، تبدیل نشده است.
کِلسی داوِنپورت، مدیر واحد سیاست عدم اشاعه در انجمن کنترل تسلیحات که مدت‌هاست برنامه هسته‌ای ایران را مطالعه و دنبال می‌کند، می‌گوید: موافقت با مذاکرات فنی یعنی طرفین در مذاکرات، اهداف عملی و واقع‌گرایانه خود را ابراز کرده و به‌دنبال کنکاش در جزئیات هستند.
وی تاکید کرد: اگر ویتکاف در جریان مذاکراتش با عراقچی، خواسته‌های حداکثری همچون برچیدن برنامه غنی‌سازی را مطرح می‌کرد، ایران برای برگزاری مذاکرات در سطح فنی، هیچ انگیزه‌ای نمی‌داشت.
با این حال، سطح فنی همچنان مملو از مین‌گذاری‌های احتمالی است؛ مین‌هایی از جمله اینکه «چه میزان غنی‌سازی از جانب ایران برای آمریکا مطلوب است؟ برنامه موشکی بالستیک تهران چه می‌شود؛ موضوعی که ترامپ در سال ۲۰۱۸ و همزمان با خروج یکطرفه آمریکا از توافق سال ۲۰۱۵(برجام)، به عنوان مولفه اول خروج به آن اشاره کرد؟ چه تحریم‌هایی ممکن است برداشته شود و کدامیک همچنان به قوت خود باقی خواهند ماند؟»
ریچارد نفیو، استادیار اندیشکده مرکز واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک که در جریان مذاکرات بر سر آنچه بعدها توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ خوانده شد، در وزارت خارجه آمریکا روی تحریم‌ها علیه ایران کار می‌کرد، می‌گوید: مهم‌ترین شاخصه تعیین‌کننده ارزش مذاکرات فنی، در این مسئله نهفته است که آیا تعهد سیاسی برای اقدام وجود دارد و اینکه کارشناسان(فنی) باید به اصطلاح «ته و توی چه چیزی را درآورند؟».
به گفته وی، در صورتی که کارشناسان هم مجبور باشند که بدون توافق سیاسی، درباره مفاهیم و موضوعات بزرگ بحث کنند، «آب در هاون کوبیدن است.»
کارشناسان و توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵
در توافق سال ۲۰۱۵، کارشناسان ارشد در هر دو طرف توافق مداخله و مشارکت داشتند. از طرف آمریکای تحت ریاست جمهوری باراک اوباما، ارنست مونیز، وزیر انرژی با تفاهمی مسئول همکاری با علی اکبر صالحی، رئیس وقت سازمان انرژی اتمی ایران شد. سابقه فنی هر دو کارشناس، در نهایی شدن جزئیات توافق، نقشی کلیدی ایفا کرد.
ایران ذیل توافق سال ۲۰۱۴ با غنی‌سازی اورانیوم تنها با غنای ۳.۶۷ درصد و حفظ ذخایر اورانیوم در سطح تنها ۳۰۰ کیلوگرم موافقت کرد. این در حالی است که در تازه‌ترین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ادعا شده است که مجموع ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران، در فوریه سال جاری میلادی ۸۲۹۴.۴ کیلوگرم بوده است.
بعد از اینکه آمریکا به صورت یک‌جانبه از برجام خارج شد، ایران نیز در در اقدامی متقابل سطح غنی‌سازی خود را گام‌به‌گام افزایش داد.
در برجام همچنین نوع سانتریفیوژهای مورد استفاده ایران، محدود شد. به نوشته آسوشیتدپرس، این اقدام توانایی ایران برای سرعت بخشیدن به روند ساخت «بمب» را بیش از پیش کُند کرد البته با این فرض که تهران تصمیم به چنین اقدامی می‌گرفت. هرچند جمهوری اسلامی ایران بارها تاکید کرده است که هدف برنامه هسته‌ای این کشور، صرفا مقاصد صلح‌آمیز است. در برجام همچنین، شروطی مبنی بر نحوه و زمان رفع تحریم‌ها و همچنین محدودیت‌های زمانی مرتبط با خودِ توافق نیز مشخص شده بود.
تحلیلگران به ای‌پی گفته‌اند که دستیابی به این محدودیت‌ها، رفع تحریم‌ها و زمان‌بندی و همه و همه، نیازمند دانش کارشناسان است. داونپورت دراین‌باره گفت: توافق عدم اشاعه بی‌معناست اگر نتوان آن را به طور موثر اجرا و صحت‌سنجی کرد. آمریکا برای مذاکره درباره جزئیات محدودیت‌ها و همچنین نظارت و بازدید سرزده که برای اطمینان از شناسایی سریع هر گونه اقدام احتمالی ایران به سمت سلاح هسته‌ای و در اختیار داشتن زمان کافی برای پاسخ به آن ضروری است، به تیم فنی قوی و زبده‌ای نیاز دارد.
هنوز مشخص نیست که طرفین برای این مذاکرات فنی، چه افرادی را اعزام خواهند کرد.
سکسکه‌هایی که در مذاکرات شنیده شد
به ادعای آسوشیتدپرس، هم آمریکایی‌ها و هم ایرانی‌ها درباره آنچه تا اینجای کار در مذاکرات و گفتگوها دقیقا مورد بحث قرار گرفته، به نوعی رازداری بوده و در عین حال، هر دو طرف نسبت روند مذاکرات ابراز خوش‌بینی کرده‌اند. با این حال، یک اختلاف قابل ملاحظه ناشی از اظهارات ویتکاف در یک برنامه تلویزیونی، کمی به انتشار گزارش‌ها مبنی بر ضدونقیض بودن اظهارات تیم آمریکایی دامن زد. ویتکاف گفته بود که ایران می‌تواند اورانیوم را با خلوص ۳.۶۷ درصد غنی‌سازی کند و این همان سطح غنی‌سازی ذکرشده در برجام است.
ویتکاف اما ساعاتی بعد، در چرخش ۱۸۰ درجه‌ای گفت که «ایران باید برنامه غنی‌سازی و تسلیحاتی خود را برچیند. توافق با ایران تنها زمانی نهایی خواهد شد که توافقی «ترامپ‌پسند» باشد»!
عراقچی در پاسخ به این اظهارات که رنگ و بوی «هشدار» داشت، تاکید کرد که ایران باید قادر به غنی‌سازی باشد و اضافه کرد که «مسئله غنی‌سازی، ماهیتی غیر قابل مذاکره دارد.»
آسوشیتدپرس نوشته است که صرف نظر از این یک مورد، کارشناسانی که با این رسانه حرف زده‌اند، همچنان نسبت به روند مذاکرات تا اینجای کار،نظری «مثبت» دارند.
الن آیر، دیپلمات اسبق آمریکایی که در مذاکرات هسته‌ای پیشین با تهران مشارکت داشت، گفته است: هرچند که هنوز در مراحل اولیه هستیم، اما تا اینجای کار دلگرم هستم. سرعت مذاکرات که آغاز ملاقات‌های فنی از فردا را نیز در برمی‌گیرد، مطلوب است.
وی اضافه کرد که همچنین تابدین‌جای کار، هیچ «خط قرمز انحصاری متقابلی» در مذاکرات پدیدار نشده و این نشانه‌ای است مبنی بر اینکه احتمالا هیچ مانع مستقیمی بر سر نیل به توافق وجود ندارد.
کوری هیندرشتاین، معاون مطالعاتی بنیاد کارنگی برای صلح بین‌المللی و کارشناس هسته‌ای اسبق دولت آمریکا، احساس خود را درباره آغاز مذاکرات فنی بین تهران و واشنگتن، «خوش‌بینی محتاطانه» توصیف کرد و گفت: روسای هیئت‌ها، مسئولیت تعیین اهدف راهبردی و تعریف موفقیت را برعهده دارند اما اگر قرار به انعقاد توافق باشد، کارشناسان فنی همان افرادی هستند که کار را تمام می‌کنند.
