یک سال پیش، دسترس‌پذیری برای افراد دارای معلولیت در دیجی‌کالا صرفاً یک ایده بود؛ ایده‌ای که با پیشنهاد و مطالبه‌ای جدی آغاز شد. پس از ماه‌ها تلاش، همکاری با افراد دارای معلولیت و تغییرات زیرساختی، این بازارگاه آنلاین اقداماتی انجام داده تا همه افراد، فارغ از محدودیت‌های فیزیکی، بتوانند تجربه‌ای برابر در خرید آنلاین داشته باشند. اما این فقط آغاز راه است زیرا درحال‌حاضر فرایند خرید تا تحویل کالا برای این افراد فقط در ارومیه اجرا شده و قرار است تا پایان فصل بهار ۱۴۰۴، این امکان در سراسر کشور فراهم شود. گفتگوی پیش رو از روند شکل‌گیری این پروژه، چالش‌ها، موفقیت‌ها و مسیری می‌گوید که تجربه‌ای همراه با «کرامت» را برای همه کاربران رقم بزند.
راهبر محصول CSR درباره پروژه دسترس‌پذیری برای افراد دارای معلولیت در دیجی‌کالا به دیجیاتو می‌گوید: «این برنامه برای ما پیش از آنکه استراتژی اقتصادی باشد، احقاق حقوق این دسته از افراد است؛ همان‌طور که دسترس‌پذیری جغرافیایی را برای تحویل کالا فراهم کرده‌ایم، دسترس‌پذیری برای این قشر نیز حقی است که باید اجرا شود، نه صرفاً موضوعی مرتبط با مسئولیت اجتماعی.»
«هادی صدری» درباره جزئیات این طرح توضیح می‌دهد: «در فرایند تحویل کالا تغییراتی ایجاد کرده‌ایم؛ برای مثال اکنون مسیر اصلی خرید برای افراد نابینا از هر نقطه‌ای از دنیا در دسترس است اما اگر فرد ناشنوایی بخواهد کالا را تحویل بگیرد، مثلاً در ارومیه، تغییراتی در فرایند تحویل اعمال کرده‌ایم تا مشکلاتی که قبلاً این افراد در دریافت کالا داشتند، برطرف شود.»
به گفته او، «رویکرد ما این است که هر تغییری را ابتدا در بخشی محدود و مطمئن پیاده می‌کنیم، سپس به سایر بخش‌ها گسترش می‌دهیم؛ به همین دلیل پروژه تحویل کالا از ارومیه آغاز شده اما بخش دیجیتال برای همه در دسترس است.»
راهبر محصول CSR با تأکید بر اینکه اکنون افراد ناشنوا در ارومیه می‌توانند کل فرایند خرید و تحویل کالا را آنلاین انجام دهند، می‌گوید: «برای مثال، اگر فرد ناشنوایی از ارومیه کالا سفارش دهد، دیگر نیازی به تماس صوتی نیست و پشتیبانی متنی با او ارتباط برقرار می‌کند. قبلاً مأمور تحویل تماس می‌گرفت و چون فرد ناشنوا بود، تماس را رد می‌کرد و تحویل کالا با مشکل مواجه می‌شد اما اکنون در ارومیه این فرایند کاملاً اصلاح شده است.»
او زمان انجام تغییرات و اعمال این قابلیت در پلتفرم سایر شهرها را تا پایان فصل بهار اعلام و اضافه می‌کند: «دسترس‌پذیری دقیقاً از همین زمان در سال گذشته در دیجی‌کالا آغاز شد. این اتفاق از ۲ مسیر شکل گرفت؛ نخست آقای شاهین طبری، مدیرعامل چارگون، پیشنهادی به آقای طباطبایی، مدیرعامل دیجی‌کالا، داد مبنی‌بر خرید محصولی که بتواند امکان دسترس‌پذیر شدن دیجی‌کالا برای افراد دارای معلولیت را فراهم کند.»
صدری توضیح می‌دهد: «آقای طباطبایی نیز این درخواست را به تیم مسئولیت اجتماعی که تیم ماست، منتقل کرد. هم‌زمان آقایی به نام امید هاشمی که نابینا هستند، از طریق یکی از دوستانشان در بخش حقوقی که هم‌دانشگاهی بودند، به دیجی‌کالا مراجعه و مطرح کرد که به‌عنوان فردی نابینا به خدمات دیجی‌کالا نیاز دارد اما امکان استفاده از آن را ندارد. او تأکید کرد این یک حق است و در این حوزه تخصص دارند و می‌تواند همکاری کند تا دیجی‌کالا برای افراد دارای معلولیت قابل‌دسترس شود.»
او با بیان اینکه این نقطه شروع جرقه دسترس‌پذیری در دیجی‌کالا بود، می‌گوید: «کاری که ما از همان زمان آغاز کردیم، ارزیابی کلی از دیجی‌کالا با کمک افراد دارای معلولیت بود که یکی از آنها آقای «امید هاشمی» از نابینایان بود؛ از نقاط تماس مختلف همچون فرایند تحویل کالا، استفاده از اپلیکیشن و دیگر بخش‌هایی که این افراد با ویژگی‌هایی مانند نابینایی، مشکلات جسمی-حرکتی یا ناشنوایی با آن در ارتباط‌اند.»
راهبر محصول CSR با اشاره به اینکه ما به فهرست کلی از مشکلات رسیدیم که بسیار زیاد بود، یادآوری می‌کند: «آن زمان نیاز بود با تیم‌های مختلف در دیجی‌کالا که مالک این نقاط تماس بودند، گفتگو کنیم. در هر بخش، کارگروه‌هایی تشکیل دادیم و برای هر کارگروه وظایفی تعیین کردیم. روند بهبود تجربه استفاده برای این افراد را آغاز کردیم تا پایان سال گذشته که توانستیم مجموعه‌ای از تغییرات ملموس را پیاده کنیم.»
به گفته صدری، «ما آن را اصطلاحاً «ریلیزنُت‌های دسترسی‌پذیری» نامیدیم و بهصورت به‌روزرسانی‌های تصویری ارائه دادیم. هدفمان این است که هر ماه تغییراتی را که انجام می‌دهیم، به‌شکل عمومی اطلاع‌رسانی کنیم و روز‌به‌روز بهتر شویم.»
او با یادآوری اینکه طبق آمار رسمی سازمان بهزیستی حدود ۱۱ درصد جمعیت ایران، نزدیک به ۱۰ میلیون نفر، به‌نوعی با معلولیت زندگی می‌کنند، می‌گوید: «ما این مسیر را با همکاری خود این افراد پیش می‌بریم. تاکنون با ۶ نفر از افراد دارای معلولیت همکاری کرده‌ایم که ۵ نفر آنها نابینا و یک نفر ناشنوا بوده‌اند؛ آقای «رضا وزینی» فرد نابینایی است که در این پروژه به‌عنوان متخصص تست نرم‌افزار همچنان با ما همکاری می‌کند. اما این تعداد کافی نیست و هدف ما حضور بیشتر این افراد در تیم دیجی‌کالاست تا بتوانند به‌عنوان نگهبانان دسترس‌پذیری، در فرایندهای توسعه مشارکت کنند.»
او توضیح می‌دهد: «نکته دیگر اینکه در دیجی‌کالا، ما راهنمایی جهانی برای رابط کاربری و تجربه کاربری (UI/UX) پیاده کرده‌ایم که مطابق با دستورالعمل بین‌المللی دسترس‌پذیری (WCAG) است. این راهنما می‌گوید اپلیکیشن باید برای همه کاربران یکسان باشد، حتی اگر فردی با صفحه‌خوان از آن استفاده کند. تفاوت‌ها در بخش کدنویسی و بک‌اند اپلیکیشن است، نه در ظاهر آن.»
صدری در پاسخ به این سؤال که در زمینه اطلاع‌رسانی به جامعه معلولان درباره این قابلیت دیجی‌کالا چه اقداماتی انجام شده، می‌گوید: «تاکنون بهصورت محدود در برخی انجمن‌ها و کامیونیتی‌ها اطلاع‌رسانی کرده‌ایم. دلیل این موضوع نیز آن است که دسترس‌پذیرسازی چنین سرویس پیچیده‌ای نیاز به زمان و منابع فراوان دارد و اکنون پس از یک سال به نقطه‌ای رسیده‌ایم که می‌توانیم گسترده‌تر اطلاع‌رسانی بکنیم.»
او با تأکید بر اینکه ما بدون چشم‌داشت، به شرکت‌های دیگر هم مشاوره رایگان می‌دهیم، معتقد است: «موفقیت ما زمانی معنا پیدا می‌کند که سایر استارتاپ‌ها نیز به این موضوع توجه کرده و آن را دنبال کنند. برخلاف دیگر حوزه‌ها که انحصار اهمیت دارد، در حوزه دسترس‌پذیری باید همه با هم مشارکت کنیم؛ برای مثال، آقای «محمدرضا کشاورز» و خانم «سپیده داوودی» ۲ نفر از کسانی هستند که از شرکت دیوار به ما در این پروژه کمک زیادی کردند. ما نیز به تیم همراه اول کمک کرده‌ایم تا اپلیکیشن خود را در این مسیر بهبود دهند.»
