با نزدیک شدن به دور تازه مذاکرات بین ایران و ایالات متحده و تمرکز بیشتر بر موضوعات فنی و کارشناسی، اکنون سوالات زیادی درباره موانع اصلی و مسیرهای پیشروی مذاکرات مطرح شده است.
طبق گزارشهای موجود، حشمتالله فلاحتپیشه، تحلیلگر برجسته سیاست خارجی و رئیس پیشین کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، در گفتوگویی به بررسی شرایط کنونی و دیدگاههای خود پرداخته است:
حشمتالله فلاحتپیشه با اشاره به شرایط مذاکرات گفت: «تحلیل من از روابط ایران و آمریکا نشان میدهد که این مناسبات را میتوان به سه سطح تقسیم کرد. سطح اول شامل تلاشها برای ممانعت از تشدید بحران است. سطح دوم به مرحله کاهش تنشها اختصاص دارد و در نهایت، سطح سوم مرتبط با حرکت به سمت همکاری است. براساس ارزیابیهای انجامشده، مذاکرات فعلی پس از نشستهای مسقط و رم، هنوز در فاز ابتدایی قرار دارد و طرفین تلاش میکنند مانع از گسترش بحران شوند. بحرانی که از زمان سیاستهای فشار حداکثری ترامپ آغاز شد و با اقدامات نظامی در منطقه تشدید شد.»
وی خاطرنشان کرد: «یکی از نشانههای پایان این مرحله، فنی شدن گفتوگوها و کاهش تدریجی نیروهای نظامی از منطقه است. وضعیت بازار ایران و واکنشهایی که از سوی مخالفان مذاکرات، همچون نتانیاهو، مشاهده میشود، نشاندهنده موفقیت نسبی طرفین در جلوگیری از تشدید بحران است. با این حال، هنوز موضعگیریهای تند و تهدیدآمیز جای خود را به سازوکارهای مشخص نداده است. اگر در دور بعد، مذاکرات وارد بحثهای فنی و کارشناسی شود، میتوان امیدوار بود که طرفین به مرحله تنشزدایی نزدیکتر شوند.»
رئیس پیشین کمیسیون سیاست خارجی افزود: «ورود به مرحله تنشزدایی نشانههایی عینی دارد. برای مثال، مخالفانی چون نتانیاهو و جنگطلبان داخلی آمریکا، که تاکنون برای شکست مذاکرات تمام تلاش خود را کردهاند، با شکست مواجه خواهند شد. در همین حال، در ایران نیز شاهد تغییر در مواضع مخالفان خواهیم بود و حتی برخی از آنان بهناچار از مذاکرات حمایت خواهند کرد.»
وی همچنین تاکید کرد: «پشتوانه اصلی سیاست خارجی، مردم ایران هستند. مردمی که سالها از اثرات تحریمها آسیب دیدهاند، انتظار دارند در صورت رفع تحریمها، نتایج ملموسی در زندگی خود مشاهده کنند. از اینرو، یکی از گامهای مهم برای جلب رضایت عمومی، پیوستن ایران به FATF است. این اقدام میتواند نقش مهمی در ملموس شدن دستاوردهای لغو تحریمها داشته باشد.»
حشمتالله فلاحتپیشه با اشاره به اهمیت پیشبرد مذاکرات افزود: «در صورت رسیدن به توافق، نباید فراموش کرد که اختلافات میتوانند دوباره بازگردند. از اینرو، ایران باید تلاش کند تا مذاکرات به مرحلهای برسد که روابط دیپلماتیک به شرایطی بازگشتناپذیر دست یابند. وزارت امورخارجه نیز باید بهسرعت مکانیزمهایی برای تعاملات جدید با کشورهای منطقه طراحی کند. این تلاشها میتوانند بازگشت ایران به وضعیت بحرانی را دشوارتر کنند.»
این تحلیلگر خاطرنشان کرد: «دور تازه مذاکرات تنها در صورتی موفق خواهد بود که طرفین تابوهای قدیمی خود را کنار بگذارند و زمینهساز همکاریهای مشترک و سودمند شوند. این اقدام میتواند مانع از تکرار فجایع گذشته شود. برای مثال، پس از امضای برجام، قراردادهای بزرگی با کشورهای اروپایی، چین و روسیه شکل گرفت، اما خروج ترامپ از برجام باعث شد تا این قراردادها از بین بروند. درصورتیکه مذاکرات جدید به سمت همکاریهای متقابل سوق پیدا کند، میتوان امیدوار بود که تابوی طولانیمدت میان دو کشور شکسته شود.»