بهترین روش تعمیر طلا
طلا، این فلز درخشان و ارزشمند، از دیرباز جایگاه ویژه‌ای در زندگی انسان‌ها داشته است. چه به‌عنوان زیورآلات و چه به‌عنوان سرمایه، طلا همیشه مورد توجه بوده است. اما همین فلز گران‌بها به دلیل نرمی و ظرافتش، گاهی در معرض آسیب قرار می‌گیرد؛ از شکستگی و ترک گرفته تا خط و خش و له‌شدگی. در این مقاله، قصد داریم به‌صورت متنی و توضیحی، شما را با فرایند "جوش زدن طلای شکسته" آشنا کنیم، انواع روش‌های آن را شرح دهیم و به سوالاتی که ممکن است در ذهنتان باشد پاسخ دهیم.
تعمیر طلای شکسته
تصور کنید انگشتر محبوب‌تان از وسط شکسته شده. جوش زدن یعنی اینکه دو تکه جدا را دوباره به هم وصل کنیم، طوری که انگار هیچ‌وقت جدا نشده بودند. در جوشکاری طلا، با استفاده از حرارت، قطعات شکسته را ذوب می‌کنند و به هم می‌چسبانند. این کار با ابزارهای خاصی انجام می‌شود که ظرافت طلا را حفظ کنند، چون طلا مثل آهن نیست که بتوانید با یک دستگاه جوش معمولی سراغش بروید!
جوشکاری طلا فقط برای تعمیر نیست؛ گاهی در ساخت جواهرات هم از آن استفاده می‌شود، مثلاً برای اتصال قطعات کوچک یا حتی در دندان‌پزشکی برای ساخت روکش‌های طلا. اما اینجا تمرکز ما روی تعمیر است.
جوشکاری جواهرات ظریف
همان‌طور که می‌دانید، طلا و جواهرات در اکثر مدل‌های خود دارای ظرافت و حساسیت بسیار زیادی هستند. حتی مدل‌هایی که ظرافت کمتری نیز دارند، به‌دلیل ذات مقاومتی پایین طلا، همچنان حساسیت بالایی خواهند داشت. به‌طورکلی، طلا و جواهر ممکن است به یکی از روش‌های زیر آسیب ببیند.
وجود خط و خش‌های ریز و اغلب کوچک در طلا و جواهرات، موضوع عجیبی نیست. بااین‌حال، برخی اوقات ممکن است در اثر برخورد جواهراتی مانند، انگشتر، دستبند یا النگو، خط و خش‌های عمیقی در آن ایجاد شود که چنین مشکلی می‌تواند زمینه ترک و شکستگی طلا را نیز مهیا سازد.
طلا در اثر عوامل مختلفی و به‌صورت خواسته یا ناخواسته، ممکن است شکسته شود. گاهی اوقات، این شکستگی ناشی از ضربه شدید یک جسم است که با روش جوش زدن طلای شکسته می‌توان آن را متصل کرد و بهبود داد. گاهی اوقات نیز ممکن است شکستگی به‌دلایلی کاملاً اختیاری باشد؛ به‌عنوان مثال، هنگامی‌که النگو یا انگشتر در دست شما گیرکرده و امکان جداسازی آن وجود ندارد.
یکی دیگر از حالت‌های مختلف آسیب دیدن طلا که می‌توان آن را یک مرحله پایین‌تر از شکستگی دانست، وجود ترک‌ها و خطوط عمیق بر روی طلا و جواهرات است. این مشکل اغلب به‌دلیل وارد آمدن ضربات مختلف به طلا و جواهرات ایجاد می‌شود. وجود ترک و خطوط عمیق می‌تواند به شکستگی نیز منجر شود.
گاهی اوقات، آسیب دیدن طلا و جواهرات می‌تواند به‌دلیل فشار زیاد باشد که طلا را دچار خمیدگی، له‌شدگی یا دفرمه شدن خواهد کرد. این مشکل در هرکدام از انواع طلا و جواهرات مثل، دستبند، انگشتر، گردنبند و النگو، ممکن است رخ دهد و در این صورت، باید برخلاف روش جوش زدن طلای شکسته، از روش‌های احیاء، بازسازی و فرم دهی مجدد، استفاده شود.
جوش زدن طلا در خانه
در تعمیر طلا، روش‌های بسیار زیادی وجود دارد که این روش‌ها بسته به نوع جواهرات، میزان ظرافت و حساسیت، عیار آن‌ها، داشتن یا نداشتن نگین و موارد مختلف دیگری، متفاوت خواهد بود. در ادامه، به معرفی روش‌های تعمیر طلا خواهیم پرداخت.
صیقل دهی یا پرداخت‌کاری طلا روش‌هایی دستی یا ماشینی را شامل می‌شود که باهدف صاف و صیقلی کردن و بهبود ظاهر طلا و جواهرات انجام می‌شود. این روش برای هنگامی‌که جواهرات شما دچار خط و خش یا خراشیدگی شده است، مناسب خواهد بود.
لحیم کاری روشی مرسوم در تعمیر طلا است که در آن از فلزاتی گران‌بها با نقطه ذوب پایین استفاده می‌شود تا دو تکه، به یکدیگر وصل شوند. این روش برای هنگامی‌که طلا یا جواهرات دچار ترک شده باشند، بسیار مناسب است. برخلاف روش جوش زدن طلای شکسته، در این روش از فشار گرما و ذوب یک فلز گران‌بهای دیگر برای پوشاندن جای خالی یک نقطه از جواهرات استفاده می‌شود.
حرارت دهی به فلزات، یک روش ساده، قدیمی و بسیار پراستفاده است که از آن برای تعمیر طلا و جواهرات له‌شده، خمیده شده یا از شکل و فرم افتاده، استفاده می‌شود. حرارت دهی درواقع تا جایی انجام می‌شود که فلز، منبسط شود و بتواند در وضعیت حالت‌دهی مجدد قرار گیرد. این روش نیازمند دقت بسیار بالایی است و تخصص و مهارت زیادی نیاز دارد.
همان گونه که می دانیم جوشکاری روشی است که با کمک انتقال گرما و حرارت بالا انجام می شود. در جوش لیزری طلا روش کار به این صورت است که حرارت از طریق لیزر به سطح کار و قطعه منتقل می شود. پس از انتقال گرما و حرارت قطعه کار شروع به ذوب شدن می کند و در واقع فرایند جوش به وجود می آید. در زمان استفاده از دستگاه جوش لیزری طلا باید به حداکثر توان و فرکانس توجه داشته باشیم تا به خوبی فرایند ذوب شدن ایجاد شود.
روش‌های جوشکاری طلا
همان‌طور که احتمالاً می‌دانید، جوشکاری یک روش قدیمی و ثابت در اتصال دو قطعه فلزی به یکدیگر است. برای طلا و جواهرات، به‌دلیل ظرافت بسیار بالایی که دارند، انجام جوشکاری با دستگاه‌های معمولی امکان‌پذیر نبود؛ به همین دلیل، از سال‌ها پیش، روش مخصوصی برای جوشکاری جواهرات ایجادشده است.
برخلاف تصور عموم، از روش مدرن جوش زدن فلزات، صرفاً برای تعمیر جواهرات استفاده نمی‌شود و در مواردی مانند، ساخت مواد مورداستفاده در دندان‌پزشکی یا ساخت جواهرات (مراحل اولیه) نیز استفاده می‌شود. به‌طورکلی، روش جوش زدن طلا باعث می‌شود که بتوان جواهرات را به بهترین شکل ممکن تعمیر و بازیابی کرد.
جوشکاری جواهراتی مثل، طلا یا نقره، با روش جوشکاری TIG انجام می‌شود که در آن، گاز تنگستن و خنثی به‌کار می‌رود. جوش زدن طلای شکسته با این روش جوش، بسیار مفید و نتیجه‌بخش است و به‌دلیل دقت و ظرافت بالایی که دارد می‌تواند برای جوشکاری فلزات و انواع دیگر جواهرات همچون، نقره نیز استفاده شود. گفتنی است که به‌دلیل استفاده از گاز آرگون در این روش خاص، بسیاری از افراد به آن لقب جوشکاری آرگون نیز داده‌اند.
به‌طورکلی، به‌دلیل ظرافت و حساسیت خاصی که در جواهرات قابل‌رؤیت است، استفاده از جوش طلا پیش از آن‌که یک قابلیت باشد، یک الزام محسوب می‌شود؛ چراکه این روش به نسبت سایر روش‌ها، کم‌هزینه‌تر و سریع‌تر بوده و همچنین، دقت بالاتری نیز خواهد داشت. در ادامه، به معرفی دستگاه‌های جوشکاری طلا خواهیم پرداخت که روش TIG، یکی از روش‌های قابل‌استفاده با دستگاهی به همین نام است.
در فرآیند جوش زدن طلای شکسته شده، با قطعه‌ای سروکار دارید که نه‌تنها ابعاد کوچک و ناچیزی دارد، بلکه طراحی و فرم مناسب آن مطابق با الگوی اولیه باید حفظ شود. به همین دلیل، دستگاهی لازم خواهید داشت تا بتوانید با دقت بالا و باکیفیت مناسب، عملیات جوشکاری طلا یا جواهرات را انجام دهید. مهم‌ترین روش‌ها و دستگاه‌های مورداستفاده در جوشکاری جواهرات به شرح زیر است.
جوش لیزری که در ابتدای مطلب نیز به آن اشاره شد، ازجمله روش‌های مرسوم و پراستفاده برای جوشکاری طلا و جواهرات است. همان‌طور که می‌توان از نام این نوع جوشکاری نیز فهمید، فرآیند جوشکاری با دستگاه جوش لیزری، به‌وسیله پرتو لیزر انجام می‌شود که به نسبت روش‌های قابل‌تصور، بسیار متفاوت است.
درواقع، می‌توان این‌طور گفت که حرارت تولید‌شده از طریق لیزر، به سطح دو قطعه تابانده شده و ذوب قطعات صورت خواهد گرفت. در جوش زدن طلای شکسته با این روش خاص و مدرن، می‌بایست دقت کرد که حداکثر توان و فرکانس دستگاه مورداستفاده، در کیفیت نهایی کار بسیار مهم و حیاتی است.
از فواید و مزایای مختلف دستگاه جوش لیزری برای انجام جوشکاری طلا و جواهرات، باید به قابلیت انجام جوش‌های دقیق و ظریف در محیطی بسیار کوچک اشاره کرد که اثر جوشکاری آن بسیار ناچیز بوده و به‌سختی قابل‌رؤیت است؛ به‌گونه‌ای که با یک صیقل‌کاری ساده، به‌طور کامل محو می‌شود. گفتنی است که برای انجام جوشکاری در انواع فلزات گران‌بها، می‌توان از این دستگاه استفاده کرد.
اگر از کاربران دستگاه‌های جوش لیزری هستید، باید به نکات مهمی پیرامون این دستگاه، چه قبل و چه بعد از انجام جوشکاری با آن، توجه کنید. دستگاه‌های لیزری بسیار حساس بوده و باید به‌صورت مداوم پاک‌سازی شوند تا هیچ‌گونه جرم یا گردوغباری روی آن‌ها قرار نگیرد. هنگام جوش زدن طلای شکسته با آن، باید مخزن آن همیشه با آب مقطر و تصفیه‌شده پر شود. آب‌های دارای املاح زیاد، به‌مرور آن‌ها را دچار رسوب زدگی و خرابی خواهد کرد.
از سویی دیگر، باید لنز محافظ دستگاه را همیشه و به‌صورت مرتب با الکل اتیلیک مخصوص پاک‌سازی کنید و گردوغبار روی آن را نیز برطرف نمایید. دستگاه را در محیطی خنک و به‌دوراز آلودگی محیطی قرار داده و سعی کنید هنگامی‌که با آن کار نمی‌کنید، یک روپوش مناسب روی آن بکشید.
روش TIG را می‌توان بهترین روش در اتصال دو قطعه فلزی حساس و ظریف همچون، طلا، نقره و انواع جواهرات زینتی، دانست. این روش به نسبت سایر روش‌ها، هزینه، انرژی و زمان کمتری نیاز دارد و همچنین، مزایا و فواید بیشتری نیز خواهد داشت که باعث می‌شود فرآیند جوش زدن طلای شکسته با آن بسیار راحت‌تر و ساده‌تر شود.
از روش TIG نه فقط در تعمیر طلا و جواهرات، بلکه در مراحل مونتاژ، ریخته‌گری و فرآیند تولید جواهرات نیز استفاده می‌شود. ظرافت و دقت این جوش، بسیار بالا است و می‌توان ازلحاظ کیفی، آن را بهترین روش دانست؛ چراکه همچون جوش لیزری، اثرات بسیارکمی از جوشکاری به‌جای گذاشته و کیفیت نهایی محصول را نیز تضمین می‌کند.
در جوشکاری با روش TIG، به خود دستگاه جوشکاری، مشعل جوشکاری، الکترود مخصوص و گاز محافظ آرگون، نیاز پیدا خواهید کرد. گفتنی است که هنگام جوش زدن طلای شکسته با این روش، خطر پخش شدن قطعات مذاب فلزی بسیار بالاست و باید از تجهیزات ایمنی مناسب بهره گرفت. به همین دلیل، باید مطمئن شوید که اطراف شما از تهویه و جریان هوای مناسب برخوردار است؛ همچنین، نسبت به استفاده از عینک، دستکش، لباس مخصوص و ماسک، اقدام کنید.
جوشکاری طلا با دستگاه اسمیت که با عنوان جوش زدن و اتصال جواهرات با سرپیک اسمیت نیز شناخته می‌شود، ازجمله روش‌های مرسوم و رایج جوشکاری طلا است که در آن یک سرپیک با ترکیب جریان گاز اکسیژن، گاز استیلن، پرسی یا بوتان، استفاده می‌شود. با این روش و استفاده از یک سرپیک می‌توان به‌راحتی اتصال و جوشکاری فلزات ظریف همچون، جواهرات را انجام داد.
جوش زدن طلای شکسته با دستگاه اسمیت، یکی از عمومی‌ترین روش‌های تعمیر طلا و جواهرات محسوب می‌شود. همچنین، باید این نکته را نیز ذکر کرد که بسته به نوع و ابعاد فلزی که قصد جوشکاری آن را دارید، سرپیک‌های مختلفی با درجه‌های متنوعی برای تنظیم میزان گاز و شعله ارائه‌شده‌اند. این روش نیز یکی از دقیق‌ترین روش‌های جوشکاری جواهرات شناخته می‌شود.
یکی دیگر از روش‌های بسیار مناسب در فرآیند اتصال و جوشکاری جواهرات را باید روش جوشکاری با دستگاه لمپرت دانست. مهم‌ترین هدف تولید این دستگاه، انجام جوشکاری با سرعت‌بالا و حفظ دقت کافی در انجام این فرآیند است. کاربران این دستگاه نیز درباره میزان صرفه‌جویی در زمان خود هنگام جوش زدن طلای شکسته با این دستگاه، تجربه‌های مثبتی ارائه داده‌اند.
۱. بهترین روش برای جوش زدن طلای شکسته چیست؟
بهترین روش به نوع شکستگی و نیاز شما بستگی دارد. جوش لیزری برای جواهرات ظریف و نگین‌دار ایده‌آل است چون دقت بالایی دارد. جوش TIG برای تعمیرات باکیفیت و هزینه متوسط مناسب است و جوش اسمیت برای کارهای ساده و ارزان‌تر جواب می‌دهد. برای انتخاب، باید عیار طلا، بودجه و ظرافت کار را در نظر بگیرید.
۲. تفاوت جوشکاری و لحیم‌کاری طلا چیست؟
در جوشکاری، خود قطعات طلا با حرارت ذوب شده و به هم متصل می‌شوند، اما در لحیم‌کاری از یک فلز اضافی با نقطه ذوب پایین (مثل آلیاژ نقره) برای اتصال استفاده می‌شود. جوشکاری معمولاً محکم‌تر و تمیزتر است، ولی لحیم‌کاری ساده‌تر و ارزان‌تر است.
۳. آیا می‌توانم طلای شکسته را در خانه جوش بدهم؟
خیر، جوش زدن طلا نیاز به ابزارهای تخصصی مثل دستگاه لیزر یا TIG و مهارت حرفه‌ای دارد. انجام این کار در خانه بدون تجهیزات مناسب ممکن است به طلا آسیب بیشتری بزند و ارزش آن را کم کند. بهتر است به جواهرساز مراجعه کنید.
۴. جوش لیزری چه مزیتی نسبت به روش‌های دیگر دارد؟
جوش لیزری دقت بسیار بالایی دارد و جای جوش تقریباً نامرئی است. این روش برای جواهرات ظریف، نگین‌دار یا قطعاتی که نیاز به کار تمیز دارند عالی است. همچنین به ساختار کلی طلا آسیب نمی‌رساند و با یک صیقل ساده، اثر جوش کاملاً محو می‌شود.
۵. برای جوش زدن طلای شکسته به چه نکاتی باید توجه کنم؟
باید نوع آسیب (شکستگی، ترک یا له‌شدگی)، عیار طلا (مثلاً 18 یا 24 عیار)، و وجود نگین را بررسی کنید. همچنین انتخاب روش مناسب با بودجه و نیازتان مهم است. ایمنی هم فراموش نشود؛ مثلاً در روش TIG از عینک و دستکش استفاده کنید و تهویه محیط را چک کنید.
جوش زدن طلای شکسته مثل جان دادن دوباره به جواهرات شماست. فرقی نمی‌کند انگشتر باشد یا گردنبند، با روش درست می‌توانید آن را مثل روز اولش کنید. از لیزر پیشرفته گرفته تا سرپیک ساده، هر روشی جای خودش را دارد. فقط یادتان باشد که این کار نیاز به مهارت و ابزار حرفه‌ای دارد. پس اگر طلای شکسته‌ای دارید، به یک جواهرساز ماهر سر بزنید و با خیال راحت دوباره از زیبایی‌اش لذت ببرید!
گرد آوری:بخش علمی بیتوته
