فرارو - فروردین‌ماه امسال، وزیر دفاع عربستان و فرزند کوچک پادشاه این کشور، در سفری بی‌سابقه به تهران آمد. خالد بن سلمان که حامل پیام سلمان بن عبدالعزیز نیز بود، به خاطر ماموریت رساندن این پیام سطح عالی، با مقام معظم رهبری نیز دیدار کرد. روابط ایران و عربستان که از سال ۱۳۹۴ قطع و پرتنش شده بود، اسفند ۱۴۰۱ پس از مذاکرات فشرده میان دو کشور در نهایت با میانجی‌گری چین از سر گرفته شد.
به گزارش فرارو، خاورمیانه پس از هفت اکتبر، وارد شرایط جدیدی شد. توازن میان بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای تغییر کرد و به نظر می‌رسد که بازیگران تاثیرگذار منطقه به دنبال ایجاد یک نظم جدید برای جلوگیری از شعله‌ور شدن بحران هستند.
ایران و عربستان زمینه‌های همکاری اقتصادی، سیاسی و امنیتی با یکدیگر دارند اگر چه به صورت سنتی رقیب محسوب می‌شوند. هر کدام از آنها طی دهه‌های گذشته یک نگاه خاص را نمایندگی کردند. رقابت به سبک پیشین در حال حاضر به نفع منطقه نیست و این موضوع از سوی تحلیلگران مختلف مورد توجه قرار گرفته است. در صورتی که همکاری عربستان و ایران در منطقه افزایش پیدا کند، می‌توان به حل پرونده‌های مختلف فکر کرد. حتی به زعم یکی از تحلیلگران، همکاری ایران، عربستان و کشور‌های عربی منطقه بر حل مسئله فلسطین نیز تاثیر می‌گذارد. عبدالرضا فرجی‌راد، استاد ژئوپولتیک و تحلیلگر ارشد سیاست خارجی، ۳ اردیبهشت به هم‌میهن گفت: «بین ایران و آمریکا مسائلی مانند اسرائیل هم هست که مسائل سیاسی محسوب می‌شوند. آنها حامی اسرائیل هستند و جمهوری اسلامی ایران حامی مردم فلسطین. مردم منطقه نیز حامی فلسطین هستند. در حال حاضر که ارتباطات ایران با سوریه، لبنان و غزه قطع یا کم شده، باید برای این موضوع با کشور‌های عربی بیشتر از قبل کار کنیم که فشار روی فلسطینی‌ها کم شود. در همین زمینه هم می‌توانیم با آمریکایی‌ها کار کنیم.»
عربستان از فضای سنتی این کشور مبنی بر وابستگی کامل به آمریکا عبور کرده و از چند سال قبل به توازن در سیاست خارجی روی آورده است. در حال حاضر آنها با آمریکا، روسیه و چین رابطه نزدیکی دارند و کار می‌کنند. بر اساس اخبار و تحلیل‌های موجود، در حال حاضر و بر خلاف مذاکرات هسته‌ای منتهی به برجام عربستان و دیگر کشور‌های منطقه تا حد زیادی از روند دیپلماتیک جدید میان ایران و آمریکا حمایت می‌کنند چرا که شعله‌ور شدن آتش جنگ در منطقه، به آنها آسیب زیادی می‌زند.
پس از مرگ ملک عبدالله و روی کار آمدن پادشاه جدید، معادلات قدرت در عربستان تغییر کرد. محمد بن سلمان فرزند پادشاه بعد از یک جنگ قدرت آرام داخلی، کنترل عربستان را به دست گرفت. روابط تنش‌آلود تهران و ریاض پس از مرگ ملک عبدالله بیش از پیش درگیر بحران شد. عربستان پس از ورود شاهزاده ۲۹ ساله محمد بن سلمان به قدرت در سال ۲۰۱۵ و قبضه کردن قدرت توسط او از سال ۲۰۱۷ درگیر تنش‌هایی دوجانبه و همچنین نیابتی بود. ایران و عربستان در این دوران به طور جدی‌تری درگیری غیرمستقیم در یمن، لبنان و سوریه را به صورت نظامی و سیاسی تجربه کردند. اعدام شیخ نمر رهبر شیعیان عربستان و حمله به سفارت این کشور در سال ۱۳۹۴ نیز بحران روابط میان دو کشور را وارد مرحله جدیدی کرد. عربستان در آن دوران به عنوان یکی از مخالفین خارجی جدی توافق هسته‌ای ایران و ۱+۵ نیز شناخته می‌شد.
این فضا به مرور از بین رفت و وقایع پس از هفت اکتبر نیز این تغییر را تسریع کرد. حکومت در سوریه سقوط کرد، صحنه سیاست در لبنان عوض شد، کشتار در غزه بدون توان موثر کشور‌ها برای تحرک نظامی علیه اسرائیل ادامه پیدا کرد و در آمریکا نیز ترامپ بر سر کار آمد. در حال حاضر نتیجه بیش از یک دهه رقابت میان تهران و ریاض پس از بهار عربی مشخص شده است و به نظر می‌رسد که دو کشور قصد پشت سر گذاشتن این فضا را دارند. خرداد ۱۴۰۲، فیصل بن فرحان وزیر خارجه عربستان پس از ۷ سال قطع رابطه به ایران سفر کرد. سیدابراهیم رئیسی در دوران حیات خود، در آبان ۱۴۰۲ به عربستان سفر کرد. سفری که پس از ۱۱ سال اتفاق افتاده بود. رئیسی با بن سلمان نیز دیدار کرد. ۲۰ آبان ۱۴۰۳ رئیس ستاد کل نیرو‌های مسلح عربستان به ایران آمد. آبان همان سال، محمدرضا عارف به عنوان معاون اول رئیس‌جمهور برای شرکت در دومین نشست اضطراری سازمان همکاری اسلامی و اتحادیه عرب با موضوع وضعیت فلسطین به عربستان رفت و با محمد بن سلمان نیز دیدار کرد. سیدعباس عراقچی مهرماه سال گذشته به ریاض رفت و با بن سلمان نیز دیدار کرد. وزیر دفاع عربستان نیز اواخر فروردین به تهران آمد. دو کشور در حال بازسازی روابط خود هستند.
