به گزارش اقتصادنیوز، جنگ داخلی 13 ساله سوریه در دسامبر به طور ناگهانی پایان یافت، زمانی که شورشیان وابسته به گروه اسلامی "هیئت تحریرالشام" (HTS) از دژهای خود در شمال غرب کشور به سمت جنوب پیشروی کردند و باعث سقوط دولت بشار اسد شدند.
در مدت چند هفته، دولتی که شش دهه بر سر کار بود به پایان رسید. هیئت تحریرالشام، تحت رهبری احمد الشرع عملگرایی که اکنون حکومت سوریه را هدایت میکند. با این حال، سوالات بسیاری در مورد اینکه چگونه الشرع کشوری متنوع و پرتنش را متحد خواهد کرد، آیا قادر به مهار عناصر سختگیر هیئت تحریرالشام خواهد بود و آیا میتواند حمایت دیگر جوامع سوریه را جلب کند و رویکردی معتدل داشته باشد؟ این عبارات بخشی از یادداشت فارن افرز است که اقتصادنیوز آن را در سه بخش ترجمه کرده که بخش نخست آن با عنوان «کردها در آینده پسااسد؛ مانور ترکیه بر گسلهای قومی در شام/ آیا آنکارا و واشنگتن همصدا میشوند؟» منتشر شده و بخش دوم در ادامه آمده است.
به جای تکیه بر نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF)، ایالات متحده میتواند به دولت جدید دمشق برای کمک به ریشهکن کردن داعش متوسل شود. به نظر میرسد این پیشنهاد کمی غیرعادی باشد. ایالات متحده گروه هیئت تحریرالشام (HTS) را که دولت بشار اسد را سرنگون کرد و اکنون دولت سوریه را هدایت میکند، یک گروه تروریستی میداند. با این حال، این شناسایی مانع از همکاری واشنگتن با یگانهای مدافع خلق (YPG)، که وابسته به حزب کارگران کردستان (PKK) است و ایالات متحده آن را نیز یک گروه تروریستی میداند، نشده است.
البته نباید از شدت خشونتورزی و ایدئولوژی افراطی تحریرالشام غافل شد. در بازه زمانی جبهه النصره سپس ارتش آزاد سوریه، ائتلاف مخالفان بشار اسد که وزارت خارجه و سیا از آن حمایت میکردند، را نابود و جذب کرد و در سالهای اولیه جنگ داخلی، اقلیتهای مسیحی و علوی را آزار داد. احمد الشرع، رهبر گروه، این مسیر را از طریق تغییرات نام و تکاملها ادامه داد تا در سال ۲۰۱۷ به هیئت تحریرالشام تبدیل شد.
بسیاری در واشنگتن تردید دارند که نسخه جدید این گروه واقعاً از تروریسم دست برداشته و از جهانبینی ایدئولوژیک سختگیرانه خود فاصله گرفته باشد. اما الشرع تأکید دارد که اینطور نیست. جبهه النصره و سپس هیئت تحریرالشام سالها تلاش کردند تا خود را از گروههای تروریستی دور کنند. الشرع در سال ۲۰۱۴ از داعش جدا شد و سپس جنگهای خونینی علیه این گروه آغاز و در نهایت آن را از شمالغرب سوریه اخراج کرد. او همچنین در سال ۲۰۱۶ به طور علنی از القاعده فاصله گرفت و نیروهایش با گروه وابسته به القاعده به نام حراس الدین در شمالغرب سوریه جنگیدند.
نه جبهه النصره و نه هیئت تحریرالشام پس از جدایی خود از داعش و القاعده حملات تروریستی انجام ندادند؛ آنها هرگونه تلاش این گروهها برای بازسازی حضورشان در شمالغرب سوریه را سرکوب کردند. اقدامات آنها در طول هشت سال گذشته باعث شده تعریف نام تحریرالشام در لیست سیاه دشوار شود. همچنین، هیئت تحریرالشام سعی کرده است تصویر عمومی خود را نرمتر ترسیم کند و از سال ۲۰۲۲، بدون آنکه هدف خود از تشکیل حکومت در سوریه را رها کند، شروع به بازسازی خانهها و زمینهای کشاورزی مسیحیان که در بدترین دوران جنگ داخلی سوریه توسط افراطیون تصرف شده بود، کرد.
این سابقه نشان میدهد که هیئت تحریرالشام، به جای نیروهای دموکراتیک سوریه، احتمالاً بیشتر قادر است جذابیت داعش را در میان برخی جوامع کاهش دهد و در نهایت آن را مهار کند. الشرع داعش و القاعده را در شمالغرب سوریه شکست داده است. مناطقی که او در دهه گذشته کنترل کرده، از فعالیتهای داعش مصون بودهاند. در حالی که نیروهای دموکراتیک سوریه تحت فشار ترکیه قرار دارد، دولت تحت رهبری هیئت تحریرالشام از حمایت فزاینده منطقهای، از جمله ترکیه، برخوردار است. شاید مهمتر از همه، الشرع میتواند به راحتی حمایت جوامع عرب در شرق و شمالشرقی سوریه را که داعش از آنها نیرو جذب میکند، جلب کند.
دولت انتقالی سوریه نیاز دارد که گروههای عربی که اکنون تحت فرماندهی مستقیم یگانهای خلق هستند را تحت وزارت دفاع جدید دمشق قرار دهد. به طور موازی، دولت دمشق باید فرمولی پیدا کند که مسئولیتهای حکومتی در جوامع عربی شرق سوریه را بر عهده بگیرد و مسئولیتهای نیروهای دموکراتیک سوریه در این مناطق را پایان دهد. این اقدامات بدون شک موجب نارضایتی کردهای سوری خواهد شد، اما به سوریه و شرکای منطقهای آن کمک خواهد کرد تا در نهایت داعش را شکست دهند.
دولت ترامپ نیاز دارد که کانالی با دولت تحت رهبری هیئت تحریرالشام باز کند تا در مورد تلاشهای آینده علیه داعش گفت و گو کند. این گفت و گو باید شامل موضوعاتی باشد از جمله اینکه چگونه گروههای عربی که اکنون تحت پوشش نیروهای دموکراتیک سوریه هستند، به کمپین دولت دمشق علیه داعش بپیوندند، استقرار سربازان از دولت دمشق در مناطقی که داعش هنوز در آنجا فعالیت دارد و جدول زمانی این اقدامات از دیگر محورهای رایزنیها خواهد بود.
دو طرف همچنین میتوانند درباره نحوه اشتراکگذاری اطلاعات جاسوسی میان سوریه و ایالات متحده گفت و گو کنند؛ اطلاعاتی که به طور خاص به الشرع کمک کردهاند تا در ژانویه یک حمله داعش در دمشق را خنثی کند. این گفت و گو باید همچنین به سختترین موضوع بپردازد؛ آینده کمپهای ال-هول و روژ؛ جایی که حدود ۴۰ هزار نفر مرتبط با داعش هنوز تحت بازداشت کردها هستند.
الشرع هیچگونه چالش سیاسی از عناصر محافظهکارتر را نپذیرفته و دولت او در شمالغرب سوریه یک برنامه کوچک ضد رادیکالی شدن را در آنجا اجرا کرد. با این حال، مقیاس چالش در ال-هول به مراتب بیشتر از آن است که الشرع پیش از این با آن روبرو شده باشد.