تنها ۳۴ هزار واحد مسکن حمایتی روی اراضی ۹۹ ساله به متقاضیان تحویل داده شده است؛ این در حالی است که دولت سیزدهم در ابتدای فعالیت خود وعده داده بود طی چهار سال، چهار میلیون واحد مسکونی برای اقشار مختلف جامعه احداث کند. اکنون که چهارمین سال این تعهد به روزهای پایانی خود نزدیک می‌شود، آمارها نشان می‌دهد میزان تحقق این وعده حتی به یک درصد هم نرسیده است.
در حالی که قرار بود هر سال یک میلیون خانوار صاحب خانه شوند، عملکرد واقعی نشان‌دهنده شکاف عمیق میان شعار و عمل اجرایی است؛ شکافی که نگرانی‌ها درباره سیاست‌های حمایتی در حوزه مسکن را تشدید کرده و بار دیگر نیاز به بازتعریف راهبردهای کارآمدتر را برجسته ساخته است.
همچنین به استناد داده صدور پروانه ساختمانی در این بازه ۴ ساله کار ساخت تنها ۶۱۳ هزار واحد آغاز شده که این رقم نیز تفاوتی معنادار با وعده دولت دارد. درحالی پس از ۴ سال داده‌‌های رسمی از شکست طرح نهضت ملی مسکن در خانه‌‌دار کردن افراد کم بضاعت خبر می‌دهد که کارشناسان بارها در خصوص تصمیم نادرست دولت برای حل چالش مسکن افراد کم بضاعت با تکیه بر ساخت خانه ملکی هشدار داده‌‌اند و به استناد نمونه‌‌های موفق جهانی، الگوی خانه‌‌های استیجاری حمایتی را پیشنهاد کرده‌‌اند.
در عین حال شکست طرح مسکن ملی در وعده‌‌های خود نشان داد که دولت سازنده مناسبی نیست، درواقع دولتی‌‌ها امکان ساخت خانه در زمان استاندارد و با قیمت رقابتی را ندارند و این موضوع شرکت‌کنندگان در طرح‌‌های مسکن حمایتی را متضرر می‌کند.
بر اساس ماده ۱۹ قانون جهش تولید مسکن، وزارت راه مکلف است تا وضعیت پروژههای نهضت ملی مسکن را در بازه‌‌های ۳ماهه به شکل عمومی منتشر کرده و گزارشی جامع از این داده‌‌ها را به کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی ارسال کند. در حالی که پیش از این، کمبود داده شفاف اطلاعاتی در خصوص وضعیت سامانه‌‌های مسکن حمایتی، امکان اظهارنظر دقیق در خصوص وضعیت این طرح‌‌ها را با اماواگرهای فراوانی روبه‌رو کرده بود؛ به‌روزرسانی سامانه تم به عنوان داشبورد مدیریتی جمع‌‌آوری و تحلیل داده طرح‌‌های مسکن حمایتی، فرصتی را برای بررسی وضعیت دقیق متقاضیان خانه حمایتی فراهم کرده است.
مطابق داده‌‌های سامانه تم تا روز پنجم اردیبهشت امسال ۶ میلیون و ۷۲۶هزار و ۸۹۲ نفر در طرح مسکن ملی ثبت‌نام کرده‌‌اند؛ از این تعداد روند پرونده ۶ میلیون و ۲۷۲هزار و ۶۲۷ تعیین تکلیف شده است. از پرونده‌‌های مورد بررسی برابر ۴ میلیون و ۷۳۳هزار و ۶۰۷ نفر با استعلام ۳ وضعیت سابقه مالکیت خصوصی، فرم ج (دریافت مسکن حمایتی) و تسهیلات بانکی برای دریافت مسکن در طرح‌‌های مسکن دولتی شده‌‌اند؛ در واقع با بررسی این ۳ شاخص برابر ۷۰درصد متقاضیان دریافت خانه حمایتی مشمول دریافت این خانه‌‌ها شده‌‌اند.
اگر دولت می‌توانست وعده ساخت سالانه یک میلیون مسکن حمایتی را به واقع اجرایی کند؛ بخش عمده‌‌ای از افراد متقاضی خانه حمایتی که عمدتا در گروه‌‌های کمدرآمد نیز هستند، باید خانه‌‌دار می‌‌شدند. اما عدم‌تطابق وعده و امکانات باعث شد تا وزارت راه و شهرسازی در بررسی‌‌های خود از متقاضیان مشمول طرح مسکن حمایتی گزینه دیگری را نیز مدنظر قرار دهد که این گزینه شامل سنجش احراز سکونت فرد متقاضی در محل دریافت خانه دولتی می‌شود؛ در واقع زمانی به یک فرد خانه دولتی در یک شهر مشخص تعلق می‌گیرد که ۵ سال در شهر مدنظر سکونت داشته باشد.
با اضافه کردن این شرط تعداد متقاضیان حائز شرایط به یک میلیون و ۵۶۵هزار و ۴۴۳ نفر کاهش داشته است. به نظر می‌‌رسد، سیاستگذار حوزه مسکن برای کاهش تعداد گزینه‌‌های مشمول به سراغ بررسی این شاخص رفته و احتمالا بخشی از متقاضیان واجد شرایط دریافت مسکن حمایتی که به واسطه تغییر شغل کوچ کرده‌‌اند با این شرط از شمول دریافت خانه حمایتی خارج شده‌‌اند.
مطابق آمار اعلامی از سوی سامانه تم؛ از کل متقاضیان تایید صلاحیت شده؛ ۹۵۱هزار نفر به مرحله افتتاح حساب رسیده‌‌اند؛ همچنین ۷۹۲هزار و ۷۵۸ نفر با تامین آورده حداقل ۴۰ میلیون تومانی، ثبت‌نام خود در سامانه را تکمیل کرده‌‌اند و ۷۷۹هزار و ۸ نفر متقاضی تخصیص پروژه شده‌‌اند.
در حالی که ۴ میلیون و ۷۰۰هزار نفر در پایش اولیه مشمول خانه حمایتی شده بودند؛ تنها ۹۵۰هزار نفر یعنی ۲۰درصد توانستند از پس تامین آورده مالی برآمده و به نوعی ثبت‌نام خود در این طرح را قطعی کنند. در عین حال مطابق داده سامانه تم از کل افرادی که مشمول دریافت خانه حمایتی شده‌‌اند؛ حدود ۲۴درصد در دهک‌‌های یک تا ۳ قرار داشته‌‌اند. درواقع این طرح بیش از آنکه به سود اقشار کمدرآمد باشد، نفعی نسبی برای گروه‌‌های میان درآمد رقم زد.
