به گزارش "ورزش سه"، امیر مهدی علوی، مدیر روابط عمومی فدراسیون فوتبال ایران دانش‌اموخته حوزه روابط بین‌الملل است و اخیرا در کتابی به رابطه در هم تنیده فوتبال و سیاست و استراتژی کلان کشورهای ثروتمند حوزه خلیج فارس از این رشته ورزشی پرداخته است که بخشی از آن را با هم مرور می‌کنیم:

ورزش به عنوان ابزاری مؤثر در تقویت دیپلماسی فرهنگی نقش‌آفرینی می‌کند. کشورهای خلیج فارس با میزبانی مسابقات ورزشی و حمایت از باشگاه‌ها و تیم‌های ورزشی، کوشیده‌اند ارتباطات فرهنگی خود را با سایر ملل توسعه دهند. قطر و امارات متحده عربی با سرمایه‌گذاری در باشگاه‌های مطرح اروپایی همچون پاری سن ژرمن و منچسترسیتی، موفق شده‌اند نام خود را در سطح جهانی مطرح کرده و جایگاه فرهنگی خود را ارتقا بخشند.

این سرمایه‌گذاری‌ها تنها بازده اقتصادی به همراه نداشته‌اند، بلکه به این کشورها امکان داده‌اند تا فرهنگ و ارزش‌های خود را از طریق ورزش ترویج کنند. میزبانی مسابقات بین‌المللی فرصت ارزشمندی برای کشورهای خلیج فارس فراهم کرده تا فرهنگ، موسیقی و هنر بومی خود را به جهانیان معرفی نمایند. به عنوان نمونه، در حاشیه برگزاری جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲ در قطر، برنامه‌های فرهنگی متعددی به منظور معرفی فرهنگ قطر و منطقه خلیج فارس به گردشگران برگزار شد.

علاوه بر آن، پروژه‌های بزرگ زیرساختی و برگزاری مسابقات بین‌المللی فرصت‌های شغلی فراوانی در حوزه‌های مختلف ایجاد کرده‌اند و بدین ترتیب به بهبود وضعیت اقتصادی و اجتماعی کشورهای میزبان یاری رسانده‌اند. ورزش و میزبانی رویدادهای بین‌المللی به عنوان یکی از ابزارهای کلیدی قدرت نرم، نقش مهمی در تقویت جایگاه بین‌المللی کشورهای خلیج فارس ایفا کرده‌اند.

در نهایت، کشورهای خلیج فارس با سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های ورزشی، میزبانی رویدادهای بزرگ و حمایت گسترده از باشگاه‌های ورزشی، توانسته‌اند تصویر مثبتی از خود به نمایش بگذارند و روابط دیپلماتیک خود را گسترش دهند. تأثیرات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی این رویدادها، این کشورها را به بازیگرانی تأثیرگذار در عرصه جهانی ورزش بدل کرده است.

*دیپلماسی سی ار سون!

از نگاه کلی دیپلماسی هوشمند یکی از مفاهیم نوین در عرصه روابط بین الملل است که ترکیبی از قدرت نرم و سخت را به کار می گیرد تا اهداف استراتژیک را با کارآمدي بیشتر دنبال کند. این مفهوم، که بر پایه نظریات قدرت هوشمند جوزف نای شکل گرفته است، با بهره گیري از ابزارهاي فناوري محور مانند هوش مصنوعی و تحلیل داده‌هاي کلان، رویکردي منعطف وپیش بینی کننده را در مدیریت روابط بین المللی ارائه می‌دهد.

قدرت نرم به عنوان یکی از ارکان اساسی دیپلماسی هوشمند، بر توانایی تأثیرگذاري از طریق جاذبه و اقناع تأکید دارد. این نوع قدرت به جاي استفاده از اجبار، از ابزارهایی نظیر فرهنگ،ارزشهاي سیاسی، و دیپلماسی عمومی بهره می گیرد. در دنیاي امروز که پیچیدگی روابط بین المللی افزایش یافته است، قدرت نرم نه تنها ابزاري براي ایجاد تعامل مثبت میان کشورهاست، بلکه میتواند جایگاه کشورها را در معادلات جهانی تقویت کند. 

کشورهاي خلیج فارس با برخورداري از منابع غنی انرژي و موقعیت استراتژیک جغرافیایی، به یکی از محورهاي اصلی دیپلماسی هوشمند و سیاست بین الملل تبدیل شده اند. این کشورها نه تنها از قدرت سخت مانند صادرات نفت و گاز بهره می گیرند، بلکه با استفاده از قدرت نرم، از جمله سرمایه‌گذاري در دیپلماسی فرهنگی و میزبانی رویدادهاي بین‌المللی، نفوذ خود را در معادلات جهانی گسترش داده اند. اتفاقی که به‌خصوص در فوتبال برای آنها رخ داده است.

*(بخشی از کتاب دیپلماسی و قدرت نرم کشورها - با محوریت حوزه خلیج‌فارس، نوشته امیر مهدی علوی)