دور سوم مذاکرات هسته‌ای میان ایران و ایالات متحده که به صورت غیرمستقیم و با میانجی‌گری عمان برگزار شد، با واکنش‌های عمدتاً مثبتی در سطح اروپا مواجه گردید.
به گزارش تابناک به نقل از ایرنا، این مذاکرات در مسقط عمان برگزار شد و طرفین بار دیگر آن را «مثبت»، «سازنده» و حاوی پیشرفت توصیف کردند. در اروپا نیز مقامات رسمی، رسانه‌های معتبر و تحلیلگران اندیشکده‌ها، این تحول را گامی رو به جلو در مسیر حل‌وفصل دیپلماتیک بحران هسته‌ای ایران ارزیابی کردند.
سخنگوی اتحادیه اروپا در این باره گفت: «ما از مذاکرات اعلام‌شده میان ایالات متحده و ایران مطلع هستیم. هرگونه تحولی که احتمال دستیابی به راه‌حلی دیپلماتیک را افزایش دهد، در مسیر درست قرار دارد و ما از آن استقبال می‌کنیم» . وی افزود که اتحادیه اروپا همچنان متعهد به راه‌حل دیپلماتیک برای مسئله هسته‌ای ایران است و «کانال‌های ارتباطی مستقیم با ایران را همچنان حفظ کرده‌ایم». این موضع بر همسویی اتحادیه اروپا با تلاش‌های دیپلماتیک تأکید دارد و یادآور اظهارات مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در آخرین نشست شورای وزیران خارجه اتحادیه است که تنها راه حل پایدار را دیپلماسی دانست.
علاوه بر موضع‌گیری اتحادیه اروپا، سه کشور اروپایی فرانسه، آلمان و انگلیس نیز بر اهمیت ادامه گفت‌وگوها تأکید کردند. دیوید لمی وزیر امور خارجه انگلیس بعد از پایان دور سوم مذاکرات به مسقط سفر کرد تا در گفت‌وگو با مقام‌ها عمانی، حمایت کشورش از روند گفت‌وگوها را اعلام کند. «کریستوف لموئن» سخنگوی وزارت خارجه فرانسه هم تصریح کرد که پاریس به راه‌حل دیپلماتیک در قبال مسأله هسته‌ای ایران متعهد است. بدین‌ترتیب، از دید پایتخت‌های اروپایی، از سرگیری مذاکرات غیرمستقیم اخیر دقیقاً در راستای راهکاری است که آنان همواره خواستار آن بوده‌اند. اروپا که در قالب برجام تجربه مذاکرات طولانی با ایران را داشته، اکنون هر گامی را که به کاهش تنش و حل‌وفصل مسالمت‌آمیز بیانجامد، گامی مثبت می‌داند.
هرچند اتحادیه اروپا و سه کشور اروپایی مستقیماً در مذاکرات حضور ندارند، اما به نظر می‌رسد که در این مقطع ترجیح می‌دهند که نقش خود را در حمایت از پیشرفت روند گفت‌وگوها تعریف کنند. به گفته‌ی مقامات اروپایی، نمایندگان آمریکا آن‌ها را در جریان پیشرفت‌های فنی مذاکرات قرار داده‌اند و مواضع طرفین در این زمینه، هماهنگ است.
جلسات کارشناسی زیر ذره‌بین رسانه‌های اروپایی
رسانه‌های اروپایی با لحنی عموماً امیدوارانه به پوشش دور سوم مذاکرات پرداختند و فضایی مثبت و جدی را از این گفتگوها به تصویر کشیدند. خبرگزاری‌های بین‌المللی مانند رویترز و AFP (فرانسه) گزارش دادند که مذاکره عمان در «فضایی جدی» برگزار شده و مقامات آمریکایی آن را «مثبت و سازنده» توصیف کرده‌اند. خبرگزاری فرانسه نوشت «هنوز کارهای زیادی باقی مانده است، اما پیشرفت‌های تازه‌ای در مسیر دستیابی به یک توافق حاصل شده است». همچنین طرفین توافق کرده‌اند که دور بعدی مذاکرات ظرف روزهای آینده در اروپا برگزار شود که خود نشانه‌ای از تداوم روند دیپلماسی است.
همچنین بسیاری از رسانه‌های اروپایی یادآور شدند که دورهای قبلی مذاکرات (در رم و مسقط) نیز توسط هر دو طرف «سازنده» و «خوب» ارزیابی شده بود و دور سوم در واقع ادامه‌ای جدی‌تر بر همان مسیر بوده است. شبکه یورونیوز در گزارشی با اشاره به پیشینه مذاکرات اخیر، خاطرنشان کرد گفت‌وگوهای مسقط در حالی انجام شد که پیش‌تر در رم «پیشرفت‌هایی» حاصل شده و دو طرف این‌بار با ورود به جزئیات فنی، عمق بیشتری به مذاکرات دادند.
حضور تیم‌های کارشناسی برای نخستین بار در دور سوم (علاوه بر مقامات عالی) نیز از دید رسانه‌ها نشانه‌ای از ورود مذاکرات به مباحث جزئی و تخصصی بود. به گزارش خبرگزاری افه اسپانیا، در نشست مسقط علاوه بر دیدار اصلی میان سید عباس عراقچی (وزیر امور خارجه) و استیو ویتکوف (نماینده ویژه آمریکا)، «برای نخستین بار یک نشست فنی جداگانه» با مشارکت کارشناسان تحریم‌ها، امور بانکی و مسائل هسته‌ای برگزار شد. این امر بیانگر آن است که مذاکرات از کلیات به سمت حل موانع اجرایی حرکت می‌کند.
البته رسانه‌های اروپایی به موانع و احتیاط‌های باقی‌مانده نیز اشاره کردند. برای نمونه، خبرگزاری رویترز به نقل از وزیر خارجه کشورمان نوشت که با وجود جدیت و عزم دو طرف، «کماکان بر سر مسائل اساسی و جزئیات اختلافاتی وجود دارد» و تهران نسبت به نتیجه «محتاطانه خوش‌بین» است. روزنامه فیگارو چاپ پاریس نیز گزارش داد عراقچی تحقق پیشرفت را «منوط به حسن نیت، جدیت و واقع‌بینی طرف مقابل» دانسته است. با این حال، همین منابع تأکید کردند که لحن کلی مقامات ایرانی نسبت به قبل امیدوارانه‌تر شده است؛ عراقچی این دور را «جدی‌تر از گذشته» توصیف کرد و گفت می‌توان «محتاطانه امیدوار بود». رسانه‌ها این «خوش‌بینی محتاطانه» تهران را نشان‌دهنده واقعی بودن پیشرفت‌ها، هرچند کوچک، در پل زدن بر شکاف‌ها تعبیر کردند.
در رسانه‌های اروپا همچنین به نقش فعال دیپلماسی عمان اشاره شده است؛ از جمله پیام وزیر خارجه عمان در شبکه ایکس مبنی بر زمان و مکان دور بعدی مذاکرات. فیگارو نوشت: «گفت‌وگوها هفته آینده ادامه خواهد یافت و یک نشست مهم دیگر در تاریخ ۳ مه (۱۳ اردیبهشت) برنامه‌ریزی شده است» که توسط بدر البوسعیدی (وزیر خارجه عمان) اعلام شد. این خبر از منظر رسانه‌های اروپایی حاکی از تداوم روند و وجود نقشه‌راه برای مراحل بعدی بود.
در مجموع رسانه‌ای اروپا از دور سوم مذاکرات، تصویری نسبتا خوش‌بینانه به افکار عمومی ارائه دادند که نشان می‌دهد گفت‌وگوهای تهران-واشنگتن در مسیری درست گام برمی‌دارند و احتمال کاهش تنش افزایش یافته است.
نگاه اندیشکده‌ها و کارشناسان اروپایی به دور سوم مذاکرات
اندیشکده‌ها و پژوهشگران اروپایی هم با دقت تحولات اخیر را دنبال کرده و عموماً ارزیابی مثبتی همراه با واقع‌بینی ارائه داده‌اند. مؤسسه سلطنتی خدمات متحد انگلیس (RUSI) در تحلیلی تاکید کرد آغاز مجدد دیپلماسی مستقیم میان آمریکا و ایران پس از سال‌ها بن‌بست، یک تحول «صراحتاً مثبت» است که می‌تواند جایگزینی برای وضعیت تقابلی فعلی باشد.
یک پژوهشگر ارشد این اندیشکده خاطرنشان کرد برنامه هسته‌ای ایران و فشارهای آمریکا هر دو به نقطه عطفی خطرناک نزدیک می‌شدند؛ تهران به غنی‌سازی‌های بسیار پیشرفته دست یافته و واشنگتن تهدید به اقدام نظامی می‌کرد؛ بنابراین «گشایش مسیر دیپلماتیک بین واشنگتن و تهران یک توسعه مثبت قاطعانه است» که احتمال تنش‌ها را تعدیل می‌دهد. با این وجود، این تحلیل تصریح می‌کند که مذاکرات پیش‌رو آسان نخواهد بود و با توجه به فرصت باقی‌مانده تا پیش از انقضای مهلت استفاده از مکانیسم ماشه، باید انتظار واقع‌بینانه داشت.
از سوی دیگر، اندیشکده شورای اروپایی روابط خارجی (ECFR) نیز با مشارکت متخصصان شناخته‌شده حوزه ایران، به تحلیل پیامدهای این مذاکرات پرداخته است. در یک میزگرد تحلیلی این اندیشکده، مطرح شد که پس از سال‌ها دیپلماسی متوقف‌شده، بازگشت ایران و آمریکا به میز مذاکرات عالی‌رتبه سؤال‌های مهمی را پیش کشیده است؛ اینکه آیا این ابتکار دولت ترامپ می‌تواند به یک دستاورد بزرگ سیاست خارجی تبدیل شود یا اینکه اختلاف‌ها، تنش‌های منطقه‌ای و فشارهای داخلی دو طرف، بار دیگر مذاکرات را ناکام خواهد گذاشت ؟ همچنین این پرسش طرح شد که نقش اروپا چه خواهد بود، به‌ویژه پس از آنکه تلاش‌های قبلی اروپا برای حفظ برجام به نتیجه دلخواه نرسید.
کارشناسان اروپایی در این بحث تأکید کردند اروپا هنوز می‌تواند مفید باشد؛ از یک سو تجربه فنی و دیپلماتیک سال‌ها مذاکره با ایران را در اختیار دارد که آمریکا باید از آن بهره بگیرد، و از سوی دیگر ابزارهای فشار مشروع مانند همان مکانیسم ماشه در دست اروپا است که می‌تواند تضمینی برای جلوگیری از تطویل بی‌حاصل مذاکرات باشد. به بیان دیگر، به اروپا توصیه شد که در پشت صحنه مذاکرات نقش فعالی ایفا کنند تا هم از منافع مشروع خود دفاع و هم روند گفت‌وگو را تسهیل کنند.
جمع‌بندی دیدگاه تحلیلگران اروپایی این است که دور سوم مذاکرات ایران و آمریکا یک فرصت مهم اما زمان‌دار برای دیپلماسی است. آن‌ها معتقدند که اگر این فرصت با تدبیر و قاطعیت همراه نشود، پنجره حل‌وفصل مسالمت‌آمیز ممکن است به زودی بسته شود. با این حال، لحن کلی تحلیل‌ها امیدوارانه است و پیشنهاد می‌کند اروپا و سایر بازیگران بین‌المللی تمام تلاش خود را برای به ثمر رساندن این فرآیند به کار گیرند؛ چرا که گزینه جایگزین (یعنی تشدید تنش و احتمال برخورد نظامی) به زیان همه طرف‌ها خواهد بود.
استمرار دیپلماسی؛ نیاز امروز، تعهد فردا
بازتاب اروپایی دور سوم مذاکرات ایران و آمریکا نشان می‌دهد که اروپا این گفت‌وگوها را به دیده فرصتی امیدوارکننده برای کاهش تنش هسته‌ای می‌نگرد. مقام‌های اروپایی در اظهارات رسمی و غیررسمی از ادامه مذاکرات استقبال و آن را در مسیر درست ارزیابی کرده‌اند. رسانه‌های اروپایی نیز با لحنی محتاطانه و مثبت گزارش دادند که این دور مذاکرات پیشرفت‌هایی هرچند نهائی نشده به همراه داشته است و تداوم آن در اروپا برنامه‌ریزی شده است. تحلیل‌های اندیشکده‌ای بر مثبت بودن اصل ازسرگیری دیپلماسی تأکید و نقش سازنده اروپا را گوشزد کرده‌اند. در شبکه‌های اجتماعی نیز اروپایی‌ها سعی کرده‌اند روایت امیدبخش مذاکرات را تقویت کنند و بر برداشت عمومی مثبت از این تحول بیفزایند .
البته اروپایی‌ها می‌دانند که اختلافات اساسی (مانند میزان غنی‌سازی اورانیوم یا ضمانت‌های عدم خروج مجدد آمریکا) هنوز حل‌نشده باقی و راه درازی تا توافق نهایی مانده است. لحن «خوش‌بینی محتاطانه» مقامات ایران نیز همین واقعیت را منعکس می‌کند که نباید انتظار معجزه آنی داشت.
اروپایی‌ها دور سوم مذاکرات ایران و آمریکا را یک تحول رو به جلو و مثبت ارزیابی می‌کنند که اگر با جدیت دنبال شود می‌تواند بن‌بست کنونی را به مسیری سازنده هدایت کند. از نگاه اروپا، دیپلماسی هنوز بهترین و تنها گزینه پایدار برای حل مسئله هسته‌ای ایران است و مذاکرات اخیر نشانه‌ای دلگرم‌کننده است که شاید این گزینه دوباره جان گرفته باشد.
در نهایت، پیام واحد اروپا تأکید بر ادامه مسیر دیپلماسی است؛ مسیری که هرچند پرچالش، اما به اعتقاد اروپایی‌ها به نفع همه طرف‌ها و ثبات منطقه خواهد بود. به تعبیری، دور سوم مذاکرات بارقه‌ای از امید ایجاد کرده که اروپا مصمم است آن را زنده نگه دارد و تقویت کند.
