به گزارش اقتصادنیوز، زمانی که دونالد ترامپ در 20 ژانویه برای دومین بار وارد کاخ سفید شد، قیمت‌های نفت در نزدیکی اوج تابستان قبل قرار داشتند. اما تا اوایل آوریل، قیمت‌های طلای سیاه به پایین‌ترین سطح چهار ساله خود افت پیدا کردند و در ماه جاری میلادی تنها اندکی با رشد همراه شدند.
به نوشته اکوایران به نقل از بلومبرگ، قیمت‌های پایین‌تر نفت خام پیامدهای بزرگی برای کشورهای تولیدکننده انرژی دارد، چراکه این کشورها برای متوازن کردن بودجه خود در این سطوح از قیمت‌های نفت، با چالش روبه‌رو می‌شوند. همچنین کشورهای واردکننده با تغییراتی روبه‌رو می‌شوند و از مزایای هزینه‌های انرژی پایین‌تر برای حمل‌ونقل و صنعت بهره می‌برند.
دو عامل مهم باعث کاهش قیمت‌های نفت خام در ابتدای آوریل شد، یعنی زمانی که برنت به‌عنوان معیار جهانی به کمتر از 63 دلار در هر بشکه افت داشت و نفت وست تگزاس اینترمدیت که یک معیار داخلی آمریکا است، به کمتر از 60 دلار در هر بشکه رسید.
نخستین عامل مربوط به «روز آزادی» است؛ یعنی زمانی که دونالد ترامپ در 2 آوریل (13 فروردین) بر شرکای تجاری ایالات متحده تعرفه واردات وضع کرد و آن را روز آزادی خواند و پس از آن، تعرفه‌های متقابل چین برای آمریکا از راه رسید.
عوارض اعمال‌شده برای واردات، پیش‌بینی‌ها برای تجارت بین‌المللی و اقتصاد جهانی را با تغییرات زیادی همراه کرد. در گزارشی که در تاریخ 22 آوریل (2 اردیبهشت) منتشر شد، صندوق بین‌المللی پول پیش‌بینی رشد تولید ناخالص داخلی جهانی برای سال 2025 میلادی را از 3.3 درصد که در ماه ژانویه برآورد کرده بود، به 2.8 درصد کاهش داد.
رشد اقتصادی یکی از عواملی کلیدی برای افزایش تقاضای نفت است، بنابراین یک چشم‌انداز تیره‌تر اقتصادی باعث می‌شود استفاده از نفت به‌عنوان سوخت حمل‌ونقل و منبع انرژی برای صنایع، به‌شکل منفی تحت قرار بگیرد.
آژانس‌های بزرگ جهان که به پیش‌بینی روند نفت می‌پردازند، همگی پیش‌بینی‌های خود برای تقاضای نفت در سال جاری میلادی را کاهش دادند و در این میان، آژانس بین‌المللی انرژی در تشریح علت این کاهش قیمت به وخیم‌تر شدن چشم‌انداز اقتصاد جهانی در بحبوحه تشدید تنش جنگ تجاری استناد کرد. حدود نیمی از کاهش در تقاضای نفت مربوط به آمریکا و چین است و عمده باقی کشورها نیز از اقتصادهای وابسته به تجارت در آسیا هستند که به کاهش تقاضای طلای سیاه دامن می‌زنند.
جنگ تجاری همچنین پیامدهای بزرگی برای تولیدکنندگان محصولات پتروشیمی - پلاستیک، کود شیمیایی و دیگر محصولاتی که با نفت و گاز طبیعی تولید می‌شوند - خواهد داشت. طبق اعلام آژانس بین‌المللی انرژی، تولیدکنندگان چینی که مواد اولیه خود را از آمریکا تأمین می‌کنند، به‌طور ویژه تحت تأثیر قرار خواهند گرفت.
دومین عامل به اعلان اوپک پلاس برمی‌گردد. این ائتلاف متشکل از تولیدکنندگان نفت به رهبری عربستان سعودی و روسیه، اعلام کرد که در ماه می میزان تولید را تا 411 هزار بشکه در روز افزایش می‌دهد، یعنی سه برابر بیشتر از سطحی است که پیش‌تر برنامه‌ریزی شده بود. این گروه پیش از این برنامه داشت که تا سپتامبر 2026 و در هر ماه، تنها 137 هزار بشکه در روز به‌میزان تولید بیفزاید.
اوپک پلاس این موضوع را رد کرده که این اقدام تحت تأثیر درخواست رئیس‌جمهور آمریکا برای کاهش قیمت‌های نفت بوده است. در عوض، اوپک پلاس اعلام کرده است که این افزایش، هشداری برای کشورهای عضو است که از سهمیه تولید خود فراتر رفته‌اند، به‌طور ویژه قزاقستان و عراق. داده‌های اوپک نشان می‌دهد هیچ‌کدام از این دو کشور به‌دلیل جلوگیری از کاهش درآمدهای نفتی خود حاضر نشده‌اند از دست‌کم آغاز سال 2024 میزان تولیدشان را پایین‌تر از سهمیه اعلام‌شده حفظ کنند.
اوپک پلاس استدلال میکند که افزایش کلی عرضه و پایین آوردن قیمت‌ها باعث فشار بر اعضای سرکِش می‌شود و این سیگنال را مخابره میکند که اگر این کشورها کوتاه نیایند، اوپک پلاس نیز به رویه خود ادامه می‌دهد و همه از این شرایط متضرر خواهند شد.
وزیر انرژی عربستان سعودی این اقدام را به‌عنوان یک پیش‌درآمد توصیف کرده و هشدار داده است در صورتی که کشورهای سرکش تولید خود را کاهش ندهند، اعلان‌های بیشتری از افزایش تولید راه خواهد بود.
قیمت‌های پایین‌تر نفت برای واردکنندگان یک اتفاق خوب در نظر گرفته می‌شود و به‌طور معمول، کاهش هزینه‌های سوخت و پایین آمدن قیمت بنزین برای رانندگان را به همراه دارد. برای برخی واردکنندگان، تأثیر کاهش قیمت نفت با افت ارزش دلار آمریکا ترکیب شده است. دلار به‌عنوان ارز مورد استفاده در تجارت بین‌المللی نفت در نظر گرفته می‌شود.
در حالیکه نفت برنت که با دلار قیمت‌گذاری می‌شود، در سه‌ماهه پس از ورود ترامپ به کاخ سفید تا 16 درصد از قیمت خود را از دست داد، قدرت گرفتن یورو در برابر دلار به این معناست که خریداران در اروپا از یک کاهش بزرگ‌تر به‌میزان 24 درصد نفع برده‌اند. خریداران نفت خام بریتانیا نیز به‌شکل مشابه نفع برده‌اند.
در حال حاضر نشانه‌هایی وجود دارد که این کاهش باعث شده است دست‌کم یک افزایش جزئی در مصرف دیده شود. یک توزیع‌کننده نفت گرمایشی در آلمان اعلام کرد هم‌زمان با کاهش قیمت‌ها در ماه آوریل، فروش بی‌سابقه‌ای داشته است زیرا خانوارها از این افت قیمت برای پر کردن مجدد مخازن پس از زمستان استفاده کردند.
قیمت خرده‌فروشی بنزین در ایالات متحده نیز به 3 دلار در هر گالن نزدیک شده است که می‌تواند به تقویت تقاضا در اوج فصل رانندگی در تابستان کمک کند.
تأثیر بر قیمت بنزین و گازوئیل در پمپ بنزین‌های اروپا و بریتانیا کمتر بوده است، چراکه عوارض ثابت بالای فروش، نوسانات قیمت نفت خام را کاهش داده است. داده‌های globalpetrolprices.com نشان می‌دهد قیمت بنزین در سه‌ماهه پس از مراسم تحلیف ترامپ، تنها 4 درصد در آلمان و 2 درصد در بریتانیا کاهش یافته است.
در حالیکه واردکنندگان نفت سود می‌برند، صادرکنندگان طلای سیاه دچار زیان می‌شوند. عربستان سعودی که به‌شدت به درآمدهای نفتی وابسته است، یک نمونه خوب در این موضوع به حساب می‌آید. صندوق بین‌المللی پول تخمین می‌زند عربستان برای اینکه بودجه خود را در سطوح فعلی تولید نفت متوازن کند، نیاز به قیمت‌های بالاتر از 90 دلار در هر بشکه دارد، در حالیکه بلومبرگ اکونومیکس با در نظر گفتن هزینه‌کرد داخلی از سوی صندوق ثروت دولتی سعودی‌ها، این حد نصاب را در سطح 112 دلار در هر بشکه قرار داده است.
اما 18 بانکی که بلومبرگ آن‌ها را بررسی کرده است، پیش‌بینی‌های خود را در ماه آوریل منتشر کردند و انتظار دارند قیمت‌های نفت برنت در سال 2025 به‌طور متوسط بین 64 تا 77 دلار در هر بشکه باشد. گلدمن ساکس هشدار می‌دهد در صورتی که متوسط قیمت نفت به 62 دلار در هر بشکه برسد، کسری بودجه عربستان می‌تواند در سال جاری میلادی به سطح 67 میلیارد دلار جهش پیدا کند.
البته عربستان گزینه‌های دیگری برای حل مشکل خود دارد. این کشور می‌تواند هزینه‌های خود را کاهش دهد یا اینکه از اوراق بدهی برای تأمین مالی برنامه‌های جاه‌طلبانه اقتصادی خود استفاده کند. در طول سال گذشته میلادی، این کشور حوزه خلیج فارس یکی از بزرگ‌ترین منتشرکنندگان اوراق قرضه در میان بازارهای نوظهور بود.
در شرایط عادی، نفت ارزان‌تر باعث افزایش تقاضای آن می‌شود و به تولیدکنندگان اجازه می‌دهد برای جبران قیمت‌های پایین‌تر، تولید بیشتری داشته باشند. اما نااطمینانی حاصل از جنگ تجاری ترامپ باعث تضعیف رشد تقاضا شده است و باعث می‌شود تولیدکنندگان نتوانند آنچنان که باید از افزایش تولید در بحبوحه قیمت‌های پایین نفع ببرند.
قیمت‌های پایین‌تر نفت همچنین در حال ایجاد اضطراب در میان تولیدکنندگان نفت در آمریکا است و دستیابی به هدف ترامپ برای افزایش چشمگیر تولید سوخت‌های فسیلی در خاک ایالات متحده در جهت رسیدن به «سلطه در بخش انرژی» را در خطر قرار داده است. افت قیمت نفت وست تگزاس اینترمدیت به کمتر از 60 دلار در هر بشکه باعث شد برایان شفیلد، مدیر اجرایی نفت تگزاس، از همتایان خود بخواهد تولید نفت را کاهش دهند و منتظر چگونگی ادامه جنگ تعرفه‌ای بمانند.
تأثیر نفت ارزان‌تر بر گذار انرژی و حرکت به‌سوی انرژی‌های پاک، هنوز مشخص نیست. در تئوری، گذار به‌سوی منابع انرژی‌های پاک با قیمت‌های بالاتر نفت سرعت می‌گیرد که باعث می‌شود مصرف‌کنندگان به‌لطف هزینه‌های پایین‌تر، به انرژی‌های پاک روی بیاورند؛ قیمت‌های پایین‌تر نفت می‌تواند به این فرآیند آسیب بزند.
اما با وجود اینکه نفت از تعرفه‌های آوریل ترامپ مستثنی شد، تنش‌های تجاری موجب افزایش نگرانی‌ها درباره امنیت عرضه انرژی شده است که پیش‌تر در قاره سبز و با حمله روسیه به اوکراین در سال 2022، تحت فشار قرار داشت و باعث شده بود کشورهای اروپایی فرآیند گذار انرژی را سرعت ببخشند. صنایع تولید انرژی از طریق باد و پنل‌های خورشیدی نسبتا به‌دلیل تنش‌های ژئوپلیتیکی و مشاجرات تجاری به‌شکل منفی تحت تأثیر قرار می‌گیرند.
علاوه بر این، صنایع انرژی بادی و برق خورشیدی به‌شکل محدود تحت تأثیر قیمت‌های نفت قرار می‌گیرند: رقیب اصلی این بخش‌ها، گاز طبیعی است و در برخی مناطق جهان، ذغال سنگ.
گذار به‌سوی وسایل نقلیه الکتریکی به‌شکل مستقیم‌تری تحت تأثیر قیمت‌های پایین‌تر نفت قرار می‌گیرند: قیمت‌های بنزین بر انتخاب نوع خودرو از سوی مصرف‌کنندگان تأثیر می‌گذارد. اما مجموعه‌ای رو به گسترش از مدل‌های جدید خودروهای برقی، بهبود میزان طی مسیر توسط این خودروها و ایستگاه‌های شارژ بیشتر در نقاط مختلف، جذابیت جهانی خودروهای برقی را تقویت کرده است.
